دومین اجلاس هماندیشی توسعه همکاری با سازمانها و مجامع علمی بینالمللی دوشنبه بیستونهم آبان ۱۴۰۲ در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد. در ادامه مشروح این اجلاس را از نظر میگذرانید:
دکتر رهایی تاکید کرد؛
استفاده از ظرفیتهای دو پیمان بریکس و شانگهای در همکاریهای بینالمللی
سرپرست دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: پیمان بریکس یک ظرفیت بزرگ برای انجام همکاریهای بین المللی در ایران است در کنار آن پیمان شانگهای نیز به عنوان یک پیمان امنیتی، اقتصادی و فرهنگی می تواند با وجود عضویت دو قدرت بزرگ بینالمللی مثل چین و روسیه ظرفیت بزرگی به شمار رود.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر علیرضا رهایی در دومین اجلاس هماندیشی توسعه همکاری با سازمانها و مجامع علمی بینالمللی که در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد با طرح این پرسش که از ظرفیت طرحهای بین المللی چگونه میتوانیم مشکلات طرحهای کلان ملی که میتواند در کنسرسیوم های دانشگاهی انجام شود، استفاده کنیم، گفت: ما چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب رشد بسیار عالی در حوزههای مختلف آموزشی داشتیم. اما در کنار این فعالیتهای آموزشی یک سری فعالیتهای پژوهشی نیز در کشور ما شکل گرفت و به طور پراکنده در دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشور انجام شد.
وی در ادامه تصریح کرد: متاسفانه هیچ یک از طرحهای پژوهشی فوق محوریتی کلان نداشته است تا اینکه در حدود سال های ۹۰ اتفاق نادر و خوبی با عنوان گردهمایی دانشگاه ها و مراکز صنعتی در کشور افتاد که این گردهمایی منجر شد تا نیازهای کلان کشور شناسایی شود به طوریکه نزدیک به چند صد عنوان بررسی و در نهایت ۴۳ طرح کلان ملی استخراج و مورد تصویب قرار گرفت.
سرپرست دانشگاه صنعتی امیرکبیر اظهار کرد: در سال ۹۰ عزم جدی بین مسئولان جمهوری اسلامی وجود داشت تا بر اساس آن طرحهای کلان ملی که در واقع نیازهای بزرگ و کلان کشور بود، در مراکز آموزشی و علمی به عنوان یک کنسرسیوم همکاری بین دانشگاهی همراه با مراکز صنعتی ورود کرده و به اجرا در آید.
رهایی تاکید کرد: ما در دانشگاه صنعتی امیرکبیر توانستیم در ۱۶ طرح کلان ملی که اغلب در حوزه هوا و فضا، پرتاب ماهواره، اعزام موجود زنده به فضا، سیستم های دفاعی سایبری، ذخیره سازی نفت و غیره بودند، درگیر شویم و همه این موارد طرحها بزرگی بود که به عنوان همکاری بین دانشگاهی در کنار صنعتی اجرا شد.
وی خاطر نشان کرد: با وجود توفیقات حاصل شده در این زمینه،در مسیر اجرای طرحهای فوق با مشکلاتی برخورد می کردیم. مثلا در ارتباط با توسعه فناوریهای مربوط به ماهواره با مشکلاتی از بعد تکنولوژی و پرتاب در مراحل ساخت مواجه شدیم که برای رفع آن سراغ همکاریهای بین المللی اعم از روسیه، هند، آفریقای جنوبی، چین و غیره رفتیم، مذاکراتی را نیز آغاز شد که البته به دلایل شرایط تحریمی آن دوران موفقیت خوبی در این حوزه کسب نکردیم و همکاری جدی حاصل نشد. در نهایت به این نتیجه رسیدیم توان ملی را باید تقویت کنیم.
به گفته رهایی، پیمان بریکس یک ظرفیت بزرگ برای انجام همکاریهای بین المللی در ایران است در کنار آن پیمان شانگهای نیز به عنوان یک پیمان امنیتی، اقتصادی و فرهنگی می تواند با وجود عضویت دو قدرت بزرگ بین المللی مثل چین و روسیه ظرفیت بزرگی به شمار می رود؛عضویت در این دو پیمان یک موفقیت بزرگ برای کشور است.
رهایی تاکید کرد: اگر امروزه ما به سمت ساخت هواپیما با اندازه متوسط و ساخت پرتابگر ماهواره در ارتفاع بالا، حرکت کنیم باید از توان ملی و ظرفیت دانشگاه ها استفاده کرد.
سرپرست دانشگاه صنعتی امیرکبیر خاطر نشان کرد: دومین ماهواره این دانشگاه در حال طراحی و ساخت قرار دارد و مراحل پایانی خود را طی می کند. اما اگر در این مسیر با مانع برخورد کنیم، میتوانیم با وجود پیمانهای بین المللی نظیر بریکس و شانگ های استفاده نماییم.
سرپرست دانشگاه صنعتی امیرکبیر اظهار کرد: اگر ما بخواهیم دو فهرست از ظرفیتهای دو پیمان فوق تهیه کنیم می بینیم که این پیمانها ظرفیتهایی در زمینه نجوم، مواد، بلایای طبیعی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی های تجدید پذیر و تجدید ناپذیر، زیست پزشکی وغیره دارند که میتوانند به دانشگاهها در این زمینهها کمک کند. ضمن اینکه بتوانیم برای طرحهای کلان ملی از ظرفیت این پیمان استفاده کنیم.
قائم مقام وزیر علوم در امور بینالملل:
با ۸۰ دانشگاه خارجی همکاری بینالمللی داریم
قائم مقام وزیر علوم در امور بینالملل گفت: با ۸۰ دانشگاه خارجی همکاری بینالمللی داریم و میزبان ۱۹ نهاد بینالمللی هستیم به طوری که یا مرکز بسیاری از این سازمانها مرکزشان در کشور ما است یا رؤسای آنها ایرانی هستند، بنابراین باید از این فرصتها استفاده کرد.
دکتر وحید حدادی اصل در دومین اجلاس هماندیشی توسعه همکاری با سازمانها و مجامع علمی بینالمللی با تأکید بر اینکه حوزه بینالملل وزارت علوم چهار حوزه مجزا دارد، گفت: یکی از این حوزهها سازمانها است، متأسفانه با وجود اینکه ما در ۷۰ سازمان بینالمللی عضو هستیم اما به خوبی از این شرایط استفاده نمیکنیم.
وی در ادامه با بیان اینکه از دانشگاهها درخواست میکنیم در نحوه استفاده از فرصتهای عضویت در سازمان به ما راهکار بدهند، تصریح کرد: هدف ما در وزارت علوم این است که دانشگاهها بتوانند از سازمانهای بخش بینالملل که عضو آن هستیم، استفاده کنند. مثلاً وزارت علوم چندین سال است که عضو یونسکو شده اما نتوانستیم راه را هموار کنیم تا این مراکز استفاده مطلوب از این شرایط میکردند.
قائم مقام وزیر علوم در امور بینالملل همچنین تأکید کرد: در حال حاضر اگر وزارت علوم بخواهد عضو برخی از سازمانهای بینالمللی بشود باید مجلس شورای اسلامی این امر را تأیید کند. انتظار داریم در این زمینه کمکها و همکاریهایی از سوی دانشگاهها و سایر بخشها از جمله وزارت امور خارجه صورت گیرد.
رئیس مرکز همکاریهای علمی بینالمللی وزارت علوم ادامه داد: قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم این اجازه را به دانشگاهها میدهد که خودشان بتوانند با سازمانهای بینالمللی همکاری داشته باشند. در واقع قانون عنوان میکند دانشگاهها و مراکز آموزش عالی میتوانند با تصویب هیأت امنا و تأیید وزیر ذی ربط، روابط علمی، تحقیقاتی و پژوهشی با سازمانهای ذی ربط و مشابه خارجی ارتباط بگیرند و یا به عضویت سازمانهای مذکور دربیایند و حق عضویت در این مراکز نیز با تصویب هیأت امنا قابل پرداخت است.
وی با بیان اینکه برای عضویت در سازمانهای بینالمللی سه نوع پرداخت حق عضویت داریم، افزود: یک نوع شیوه پرداخت این است که در صورت عضویت هیأت امنای دانشگاه باید آن را پرداخت کند، یک نوع هزینه از سوی وزارت علوم و یک نوع دیگر نیز از سوی دولت پرداخت میشود.
قائم مقام وزیر علوم در امور بینالملل به اهمیت همکاریهای چند جانبه در دانشگاههای کشور اشاره کرد و اظهار کرد: در حال حاضر دشمن کاری کرده است که ما را به انزوا بکشاند. این در حالی است در دوره قبل دانشگاههای عراق برای بازدید به کشور ما آمدند بلافاصله پس از آن چندین کشور دور یا نزدیک نیز این درخواست را داشتند که به کشور ما بیایند.
وی تأکید کرد: در حال حاضر سه کشور خارجی در نوبت هستند و تمایل خود را برای حضور ۴۰ دانشگاه به کشور ما را عنوان کردند. تا در این بازدیدها دانشگاهها رو در روی همدیگر قرار بگیرند و با یکدیگر تفاهم نامههایی را به امضا برسانند.
حدادی اصل با بیان اینکه بیش از ۲۰۰ تفاهم نامه با دانشگاههای عراقی در مشهد منعقد کردیم، همچنین اظهار کرد: وزارت علوم پیگیری خواهد کرد که چه تعداد از این تفاهمنامهها عملی شده و دانشگاههایی که تا شش ماه آینده نتوانند تعهدات خود را اجرایی کنند دانشگاههای دیگر جایگزین خواهیم کرد. چرا که قرار است دو کشور ایران و عراق هر شش ماه یکبار سفر و از دانشگاههای یکدیگر بازدید کنند.
قائم مقام وزیر علوم در امور بینالملل بسیاری از کشورها علاقمند به همکاری با دانشگاههای ایران هستند، گفت: ما اعلام میکنیم دانشگاهها برنامههای همکاریهای خود را اعلام کنند و ما دانشگاههایی را در این بازدیدها دعوت خواهیم کرد که برنامههای همکاری خود را به وزارت علوم تحویل بدهند.
رئیس مرکز همکاریهای علمی بینالمللی وزارت علوم اظهار کرد: مطمئناً مشارکت درهمکاریهای بینالمللی درآمدزا است به طوری که بسیاری از سازمانهای بینالمللی که ما نیز عضو آن هستیم بودجههای کلانی برای پژوهش و همکاری اختصاص دادند که متأسفانه ما از این درآمدها استفاده نمیکنیم.
وی با بیان اینکه دریچهای برای آغاز همکاریهای بینالمللی دانشگاهها باز شده است، یادآور شد: ما با ۸۰ دانشگاه خارجی همکاری بینالمللی داریم و میزبان ۱۹ نهاد بینالمللی هستیم به طوری که یا مرکز بسیاری از این سازمانها مرکزشان در کشور ما است یا رؤسای آنها ایرانی هستند. بنابراین باید از این فرصتها استفاده کرد.
حدادی اصل خاطر نشان کرد: حوزه ذهنی بسیاری از دانشگاهها برای فعالیت در عرصه بینالمللی صرفاً جذب دانشجوی خارجی است و به همکاریهای دو جانبه فکر نمیکنند.
وی یاداور شد: ما در دو سازمان بریکس و شانگهای عضو هستیم و به زودی بریکس به قول بزرگ دنیا تبدیل میشود چرا که چین معتقد است امپراتوری دلار باید تغییر کند و در این زمینه فعالیت جدی شروع کرده است.
در ادامه، مدیر همکاریهای علمی و بین المللی دانشگاه صنعتی امیر کبیربا تاکید بر اینکه جای خالی همکاریهای مشارکتی در کشور احساس میشود، گفت: چنین نشستهایی می تواند زمینه ایجاد تعاملات را فراهم کند.
دکتر روح اله باقرزاده در دومین اجلاس هماندیشی توسعه همکاری با سازمانها و مجامع علمی بین المللی گفت: بیش از ۱۴۰ دانشگاه و پژوهشگاه در این رویداد حاضر شدند و این ظرفیت بزرگی برای همکاریهای مشترک برای توسعه علم و فناوری کشور است.
وی ادامه داد: همچنین در این رویداد تمامی سازمانها و مجموعههای علمی که در سطح کشور فعال هستند و ۲۹ سخنران در پنلهای مختلف حضور دارند و هر کدام از سازمانها و نهادها به جنبه های مختلف به همکاری های مشترک می پردازند و امیدواریم بتواند زمینه های موثر و هم افزایی را برای شکل گیری بیشتر همکاری های بین المللی ایجاد شود.
وی با اشاره به حضور مدیران، این امر را زمینه ایجاد زنجیره همکاری ها دانست و یادآور شد: امیدواریم در طی پنل های تخصصی بتواند همکاری ها در تعامل دانشگاه ها و سازمان ها ایجاد شود.
وی با بیان اینکه در دانشگاه صنعتی امیرکبیر تعاملات ملی و بین المللی خوبی در گذشته بوده است، افزود: به نظر می رسد که نشست های این چنینی که به ابتکار مرکز همکاری های علمی و بین الملل وزارت علوم شکل گرفته و در حال اجرا است میتواند به ایجاد هم افزایی و اثر بخشی بیشتر در همکاری مشارکتی علمی و فناوری اثر گذار باشد.
مدیرکل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری:
حق عضویت وزارت علوم در سازمانهای بینالمللی دسته اول، پرداخت شده است
مدیرکل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری از راهاندازی سامانهای برای به اشتراکگذاری عضویت سازمانهای ملی در سازمانهای بینالمللی خبر داد و گفت: وزارت علوم در سازمانهای دسته اول ما عضویت دارد و بر اساس اعلام سازمان برنامه، حق عضویت این سازمانها پرداخت شده است.
دکترامیدیفر در دومین اجلاس هماندیشی توسعه همکاری با سازمانها و مجامع علمی بینالمللی با اشاره به چالشهای موجود برای دانشمندان در مجامع بینالمللی، گفت: در فضای بینالمللی با چالشهایی مواجه میشویم که به نظر من اینها جزو مولفههای پیشرفت محسوب میشود.
وی با اشاره به تجربیات خود در این زمینه افزود: میتوانیم از این فضاهای بینالمللی استفاده کرده و از برگزاری چنین نشستهایی در ایران پا را فراتر نهاده و در سایر کشورها به زبان انگلیسی برگزار کنیم و وزارت علوم میتواند پرچمدار این حوزه باشد.
امیدیفر با اشاره به جایگاه قانونی گروهبندی سازمانها و مجامع بینالمللی، خاطرنشان کرد: تاریخچه عضویت ایران در سازمانهای بینالمللی از سال ۱۹۴۵ است که به عنوان یکی از بنیانگذارهای سازمان بینالمللی، به عضویت این سازمان پیوستیم.
مدیرکل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری با اشاره به عضویت ایران در اتحادیه بینالمللی مخابرات، اتحادیه جهانی پست و اینترپل افزود: اولین قانون عضویت دولت جمهوری اسلامی ایران در سازمانها و مجامع بینالمللی مربوط به سال ۶۵ است و در این قانون مجلس فهرست سازمانها و وزارتخانه و نهادهای دولتی که در مجامع بینالمللی عضو بودند، را تهیه و مجوز قانونی ادامه فعالیت برای آنها صادر کرد.
وی ادامه داد: علاوه بر آن، یکسری از سازمانها نیز قبل از مصوبه سال ۶۵ و پیروزی انقلاب اسلامی عضو سازمانهای بینالمللی بودند که نیاز به مصوبه مجلس نداشتند و لیست این سازمانها نیز تایید و اجازه داده شد تا حق عضویت آنها نیز پرداخت شود.
وی گفت: در سال ۱۳۷۴ با توجه به اینکه نظارتی بر پرداخت حق عضویتها انجام نمیشد هیئت وزیران یک تصویبنامهای را مصوب کرد که بر اساس آن کارگروهی متشکل از معاون حقوقی رئیس جمهور، معاونت بینالملل وزارت امور خارجه و معاون سازمان برنامه و بودجه تشکیل شد. در برخی از جلسات این کارگروه بسته به مقتضیات، معاونان دستگاهها نیز برای حضور دعوت میشدند.
امیدیفر یادآور شد: در سال ۱۳۷۶ مجددا هیئت وزیران تصویبنامه دیگری را ارائه و اعلام کرد این کارگروه درباره ضرورت پرداخت حق عضویتها و ضرورت عضویت ها نیز تصمیمگیری خواهد کرد.
وی افزود: در سال ۸۰ دو تبصره به این قانون اضافه شد و بر اساس آن وظیفه تشخیص اینکه کدام مرجع ملی و دستگاه، متولی عضویت سازمانها باشد به این کارگروه اضافه شد و در سال ۹۰ نیر تبصرهای را اضافه کردیم به این مضمون که ایجاد ارزیابی و نظارت بر موارد عضویتهای دولت در سازمانها و مجامع بینالمللی بر عهده ریاست جمهوری است که این امر در مرکز امور توافقات بینالمللی انجام میشود.
مدیر کل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری گفت: سال ۹۰ شورای نگهبان به این رویه اشکال وارد و اعلام کرد اسناد موجد سازمان و اینکه چرا باید عضو یک سازمان باشیم و اساسنامه آن سازمان حتما باید به تصویب مجلس برسد از این رو از سال ۹۰ هر سازمان و وزارتخانهای که میخواهد عضو سازمانهای بینالمللی شود باید به این کارگروه، اسناد موجد سازمان بررسی و تطبیق ترجمه و طی لایحه ای به دولت، ارسال شود و از طریق آن به تصویب مجلس برسد. ضمن آنکه در ضوابط بودجه، هر ساله این تکلیف تکرار میشود و عملکرد سال گذشته هر سازمانی ارزیابی و بر اساس آن اجازه پرداخت حق عضویتها صورت میگیرد.
به گفته این مقام مسئول، در این مرکز بلافاصله بعد از ابلاغ بودجه، با توجه به تکلیفی که وزارتخانهها در زمینه ارائه گزارش ۳ ماهه خود دارند، این مهلت به آنها داده و اجازه پرداخت حق عضویتها به دستگاههای دولتی داده میشود .
امیدیفر ادامه داد: عضویت ایران در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ به تصویب رسید و جمهوری اسلامی ایران مجاز است در ۲۱۷ سازمان یا مجمع بینالمللی عضو باشد و در این عضویت ۴ گروه تعریف شده است.
وی دسته اول این تقسیمبندی را مربوط به عضویت ایران در سازمانهای بینالمللی دانست که مستقیما از بودجه عمومی ردیف دارند که این دسته شامل ۵۸ سازمان بینالمللی میشود که وزارت علوم به نمایندگی دولت در ۳ سازمان بینالمللی عضو است و در دسته اول قرار میگیرد.
وی ادامه داد: گروه دوم شامل ۱۲۳ سازمان یا مجمع بینالمللی است که حق عضویتها پرداخت میشود ولی حق عضویت این دسته در بودجه سالانه دستگاه ها دیده شده است.
اینمقام مسوول اضافه کرد: گروه سوم شامل سازمانهایی است که عملکرد آنها باید به کارگروه ریاست جمهوری گزارش شود و چون ما گزارشی از سازمانها و دستگاههای مربوط دریافت نکردیم و یا حق عضویت آنها پرداخت نشده است، نیاز است تا عملکرد آنها احراز شود و پس از تایید، اجازه پرداخت عضویت صادر میشود.
مدیرکل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری اظهار کرد: در صورتی که در مورد عملکرد دستگاهی برای کارگروه ریاست جمهوری اقناعی صورت نگیرد و یا حق عضویت پرداخت نشده باشد، عضویت آن سازمان در دسته چهارم قرار می گیرد، که در این صورت به هیئت دولت پیشنهاد داده میشود که یا از سازمان خارج شویم و یا مرجعیت ملی متولی به دلیل اینکه توانمندی لازم را ندارد، پیشنهاد خروج و یا تغییر مرجع ملی را میدهیم. در اینباره مجلس باید تصمیمگیری کند ولی پیشنهاد آن از سوی معاونت حقوقی ریاست جمهوری ارائه میشود.
وی در خصوص درخواست عضویت جدید در سازمانهای بینالمللی گفت: این امر از طریق بالاترین مقام اجرایی دستگاهها که در وزارت علوم از طریق وزیر علوم پیشنهاد آن به معاون حقوقی رییس جمهور ارائه میشود و این معاونت این درخواست را به کارگروه توافقات بینالمللی ارجاع میدهد.
مدیر کل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری تاکید کرد: در این زمینه ما حتما گزارش توجیهی درباره علت عضویت را اخذ میکنیم، متون فارسی و انگلیسی و اسناد آن سازمان را اخذ میکنیم و بعد از تطبیق ترجمه، از طریق معاونت حقوقی به هیئت دولت ارائه میشود.
امیدیفر خاطرنشان کرد: معاونت حقوقی به دلیل آنکه بتوانیم از همه مصوبات و موافقتنامهها بهرهمند شویم قصد دارد سامانهای را راهاندازی کند تا با کمک دستگاههای اجرایی این موافقتنامه را در دسترس همگان قرار دهیم. از این طریق از موازیکاری اجتناب میشود.
وی با بیان اینکه در این زمینه از وزارت علوم درخواست همکاری داریم و اطلاعات عضویت در همه سازمانها و مجامعی که عضو است را در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم اطلاعات آن را در این سامانه قرار دهیم.
وی بنیاد علمی اکو و سزامی را از دیگر سازمانهایی عنوان کرد که وزارت علوم در آن عضو است و افزود: اینها از سازمانهای مهمی هستند که وزارت علوم عضو آنها است و در ردیف اول ما قرار دارند از این رو عضویت آنها از ردیف بودجه پرداخت میشود.
امیدیفر تاکید کرد: بر اساس اعلام، سازمان برنامه تا ردیف ۲۵ گروه یک دسته بندی ما را پرداخت کرده است و از این رو عملا این ۳ گروه ما که در ردیف ۸، ۲۰ و ۲۲ قرار دارند، حق عضویتهایشان پرداخت شده است.
وی افزود: در گروه ۲ نیز کمیته دائمی همکاریهای تکنولوژی وابسته به سازمان همکاریهای اسلامی قرار دارد که باید از ردیف بودجه وزارت علوم پرداخت شود.
مدیرکل توافقهای بینالمللی ریاست جمهوری با بیان اینکه حق سازمانهایی چون مرکز علم و فناوری کشورهای متعهد، فدراسیون ورزشهای آسیا، فدراسیون ورزشهای بینالمللی دانشگاهها، فرهنگستان علوم جهان، مرکز بینالمللی فیزیک عبدالسلام، در ردیف دوم قرار دارند، گفت: درخواست ما از وزارت علوم این است که از ظرفیتهای سازمانهای بینالمللی استفاده و حق عضویتها را به موقع پرداخت کند.
امیدیفر افزود: در گروه ۳ ما حق عضویت را از وزارت علوم دریافت نکردیم و گزارشی هم در این زمینه دریافت نکردیم و احتمالا در سال جاری نمیتوانند عضویت را پرداخت کنند، چون ما برای ادامه عضویت گزارشی را دریافت نکردیم و اگر ما این گزارشها را دریافت نکنیم در رده گروه چهارم ما قرار میگیرد و یا ما پیشنهاد تغییر مرجع ملی و یا پیشنهاد خروج از سازمان بینالمللی را میدهیم.
وی در پایان گفت: در گروه چهارم نیز شبکه علمی سازمانهای جهان سوم است که گزارشی را دریافت نکردیم و پیشهاد خروج از این شبکه را به هیئت دولت ارسال کردیم.